مجموعه‌ی ارباب حلقه‌ها توسط جی. آر. آر. تالکین در ژانر فانتزی فاخر خلق شده است. این مجموعه شامل هابیت، کتاب ارباب حلقه‌ها در سه جلد (به نام‌های یاران حلقه، بازگشت شاه و دو برج)، سیلماریلیون، فرزندان هورین و قصه‌های ناتمام است. سه کتاب آخر را پسر تالکین، کریستوفر پس از مرگ پدرش به چاپ رساند. ارباب حلقه‌ها پس از کتاب هابیت بین سال‌های 1937 و 1949 نوشته شد و یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ با فروش بیش از 150 میلیون نسخه شناخته شده است.
عنوان این مجموعه به شخصیت منفی این داستان، سائورون اشاره دارد که قبلا حلقه‌ی یگانه را خلق کرده تا بر دیگر حلقه‌های قدرت تسلط داشته باشد و از آن‌ها به عنوان سلاحی برای فتح و تسلط بر سرزمین میانه استفاده کند. داستان در سرزمین میانه اتفاق می‌ا‌‌فتد و از زبان شخصیت‌های داستان یعنی هابیت و متحدین آن پس از جنگ حلقه روایت می‌شود.
این اثر در اصل قرار بود در یک جلد چاپ شود و سیلماریلیون به دنبال آن منتشر شود اما ناشر تالکین او را از این کار منصرف کرد. ارباب حلقه‌ها بارها تجدید چاپ و به بیش از از 38 زبان زنده نیز ترجمه گردیده است.
در مورد بن‌مایه و منشا اثر تالکین بحث‌های زیادی صورت گرفته است. این اثر گرچه به نوبه‌ی خود اثری بزرگ است اما در واقع بخشی از پروژه‌ی عظیم تالکین در مورد اسطوره آفرینی (Mythopoeia) بوده که تالکین از سال 1917 روی آن کار می‌کرده است. رشته افسانه‌های (Legendarium) تالکین شامل همه‌ی نوشته‌های اسطوره آفرینی او می‌شود و در واقع پیش‌زمینه‌ای برای ارباب حلقه‌ها به وجود می‌آورد. زبان‌شناسی تاریخی، اسطوره شناسی، مذهب، انزجار نویسنده از صنعتی شدن، اثر‌های فانتزی قبلی و تجربیات تالکین در جنگ جهانی اول همه از جمله مواردی هستند که می‌توان گفت در پیدایش ارباب حلقه‌ها نقش بزرگی ایفا کردهاند. این بن‌مایه‌ها و تاثیرات اغلب توسط خود تالکین رد شده است. ارباب حلقه‌ها نیز به نوبه‌ی خود تاثیر به‌سزایی روی فانتزی مدرن داشته است.
ارباب حلقه‌ها موفق به دریافت جایزه‌ی فانتزی بین‌المللی در سال 1957 شد و در بسیاری از نظرسنجی‌ها و پرسشنامه‌ها به عنوان کتاب مورد علاقه‌ِ‌ی مردم انتخاب شد. فروش بی‌سابقه‌ی این کتاب‌ها نیز مهر تاییدی بر این محبوبیت است. در سال 1999 کاربران آمازون در یک نظرسنجی ارباب حلقه‌ها را به عنوان اثر محبوب هزاره‌ی دوم انتخاب کردند. در سال 2009 این کتاب جایزه‌ی تالار افتخار پرامتئوس (Prometheus Hall of Fame Award) را دریافت کرد. پس از انجیل و کتاب پرسش‌ها به قلم ماو تسه یانگ، ارباب حلقه‌ها پرفروش‌ترین کتاب در تاریخ جهان است.
همچنین اقتباس‌های فراوانی از این اثر در سینما، رادیو و تئاتر موجود است. گروه موسیقی راک بیتلز برای تبدیل این اثر به فیلم نزد استنلی کوبریک رفتند اما کوبریک معتقد بود به علت حجم زیاد کتاب، این اثر قابلیت تبدیل شدن به فیلم را ندارد. پیتر جکسون بعدها اظهار کرد علت عدم پیشرفت این پروژه مخالفت تالکین با دخالت گروه بیتلز در این امر بود. دو اقتباس سینمایی از ارباب حلقه‌ها ساخته شده است. اولین مورد توسط انیماتور رالف باکشی (Ralph Bakshi) است که کتاب مصوری نیز به دنبال آن روانه‌ی بازار شد. مورد دوم سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها ساخته‌ی پیتر جکسون و با نام‌های ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه (2001)، ارباب حلقه‌ها: دو برج (2002) و ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه (2003) است که چه از نگاه منتقدان و چه از نظر تجاری با موفقیت بیشتری روبه‌رو شد. هر سه فیلم چندین جایزه‌ی اسکار برده‌اند و عنوان بهترین فیلم را از آن خود کردهاند. آخرین فیلم این سه‌گانه موفق به دریافت 11 جایزه‌ی اسکار شده است؛ به جز ارباب حلقه‌ها تنها دو فیلم تایتانیک و بن هور موفق به دریافت این تعداد جایزه‌ی اسکار شده‌اند.
در ضمن بازی‌های ویدیویی و کامپیوتری زیادی وجود دارند که بر اساس فانتزی فاخر تالکین و سرزمین میانه‌ی او توسط شرکت‌های مختلف مانند الکترونیک آرتس (Electronic Arts)، سیرا (Sierra)، ملبورن هاوس (Melbourne House) و وارنر بروز (Warner Bros) ساخته شده‌اند.
علاوه بر این اقتباس‌ها، ارباب حلقه‌ها بسیاری از هنرمندان برجسته را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است؛ نویسندگانی مانند جی کی رولینگ، تصویرگرانی مانند پاولین بینز (Pauline Baynes) که آثارش مورد تایید خود تالکین نیز بود و گروه‌های موسیقی چون لد زپلین (Led Zeppelin) و کمل (Camel). تاثیر این اثر بر فرهنگ عام چنان وسیع است که با وجود گذشت مدت زمان طولانی از چاپ آن، حضور پررنگ آن در سریال‌هایی مانند نظریه‌ی بیگ بنگ (The Big Bang Theory) پدر آمریکایی! (American Dad)، فیوچراما (Futurama) و یا ساوث پارک (South Park) به خوبی حس می‌شود.
ارباب حلقه‌ها در ایران توسط انتشارات روزنه به چاپ رسیده و رضا علیزاده آن‌را ترجمه کرده است.
